W Starej Wsi k. Rzeszowa powstał ogród biblijny [FOTO, WIDEO]

Przy późno barokowej bazylice ojców jezuitów w Starej Wsi dobiegają końca prace nad stworzeniem ogrodu biblijnego. Nie miniaturowego, lecz wykonanego z rozmachem, a przez to nietuzinkowego. Oprowadzają nas po nim o. Jan Gruszka SI, rektor Kolegium Ojców Jezuitów oraz Dorota Chilik, autorka i koordynator projektu „Skarby Pogranicza - Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”.

- Do ogrodu wejdziemy przez Bramę Dziesięciu Przykazań - pokazują monumentalne, kamienne tablice, wysokie na prawie 4 metry i jak słyszymy, ważące aż 7 ton!

Bryła na zewnątrz to jedno, ale pod ziemią znajdują się kolejne tony betonu i stali, aby konstrukcja, którą będą podziwiali pielgrzymi była stabilna i bezpieczna. Wchodzimy do punktu, który ma przedstawiać Raj. W otoczeniu kolumn widzimy okrągłą fontannę, z której woda będzie wypływać na cztery strony świata. Stanowisko zostanie podświetlone. - Woda, światło, dźwięk to elementy, które dopełnią nasz ogród - mówi proboszcz.

Nad kolumnami rozpościerają się drewniane pergole, które w przyszłości oplecie pnącze glicynii z opadającym, urokliwym kwieciem białym i fioletowym...

- W wizualizacji komputerowej nasz ogród jawi się jako miejsce już z bujną zielenią. W rzeczywistości na taki efekt musimy poczekać miesiące. Z każdym rokiem to miejsce ma stawać się jeszcze piękniejsze - tego jesteśmy pewni. Mamy już ogrodnika, który będzie dbał, doglądał, zbierał nasiona, wysiewał, przycinał - mówi Dorota Chilik.

Na około 1,7 ha posadzonych zostanie prawie 4 tysiące roślin, wliczając bukszpany i tuje. - Właściwie cykl życia będzie tu można zaobserwować w przyszłym roku, od wiosny do zimy.

W zamierzeniach są też gatunki w naszym klimacie trudne do uprawy. Oliwki, czy palmy na zimę będą musiały być chowane do ciepłego pomieszczenia.

Raj symbolizują też wykonane z piaskowca okazałe postacie Adama i Ewy, między którymi wyrasta drzewo poznania dobra i zła, a okolicę ozdabiają róże w kolorze różu.

Nad rzeźbami w starowiejskim ogrodzie pracowali artyści: Ksawery Józef Dąbrowski oraz Magdalena i Kamil Szporko.

W dalszej wędrówce mijamy potężne, betonowe makiety przedstawiające m.in. półwysep Synaj, Betlejem, Jerozolimę, Morze Martwe. To też wszystko zostanie podświetlone. Ozdobą są osty, czy dziewanna.

Niezwykle atrakcyjnym momentem będzie stacja symbolicznego przejścia przez Morze Czerwone, obrazująca wyzwolenie Izraelitów z egipskiej niewoli przez Mojżesza. Dwie potężne, betonowe konstrukcje mają sprawiać iluzję zatrzymanych fal, gdy morze się rozstąpiło. - Z zamontowanych w nich dysz z impetem w dół będzie spadać woda - opisuje pani Dorota. - Zaplanowaliśmy wytrzymały szklany podest, przez który przejdą pielgrzymi oraz dwie ochronne szyby po bokach.

Kolejnym punktem są kamienne tablice Dekalogu w scenerii Ziemi Świętej, na pustyni, wśród skał. Figurują na nich wyryte cytaty, m.in. „Czcij twego ojca i twoją matkę, abyś długo żył na ziemi, którą Pan Bóg twój ci daje” albo „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić. Sześć dni będziesz się trudził i wykonywał wszystkie swoje zajęcia. Dzień zaś siódmy jest szabatem Pana Boga Twego. Nie będziesz przeto w dniu tym wykonywał żadnej pracy (...)”.

Ogród będzie można zwiedzać i podziwiać z przewodnikiem albo też korzystając z przygotowywanej aplikacji na smartfony, tzw. audioprzewodnika.

Góra proroków ze złotym kielichem na szczycie to z kolei miejsce z wypisanymi dookoła na tablicach imionami głównych proroków, jak np. Symeon, Juda, Lewi, Issachar. Czterech z nich upamiętnią rzeźby na cokołach. Pojawia się kolejny wodny element - pokazanie przejścia przez Jordan. Do Księgi Psalmów ma nawiązywać płaski, lekko zaokrąglony postument z pięciolinią biegnącą dookoła i zaznaczonymi na niej nutami. Całość jest jeszcze nie wykończona. Na środku ma ją zwieńczyć rzeźba harfy. W tym miejscu można by było zorganizować koncert i umieścić forterpian. Zadbano, by było odpowiednie nagłośnienie. Wrażenie robi też rosnąca nieopodal ponad 100-letnia lipa, o czym przekonuje obwód pnia i imponująca korona. Wiemy, że ogród biblijny powstał w zabytkowym ogrodzie jezuickim, objętym ochroną konserwatora. Rośnie tu okazały starodrzew, ale zrobiono też np. aleję brzozową i tujową.

Zimą jedna ze stacji może stać się tłem do inscenizacji jasełek. Postawiona została bowiem imponującej wielkości grota Bożego Narodzenia, z wykutą gwiazdą - symbolem Betlejem. Na razie jest jeszcze pusta, ale zostaną w niej wkrótce ustawione figury przedstawiające scenę narodzenia Chrystusa. Po drugiej stronie widzimy przystanek „chrzest w Jordanie”.

- Proszę zwrócić uwagę, że woda będzie się przelewała przez wystające z postumentu dłonie, a do niecki da się wejść gołymi nogami.

Następny to Kana Galilejska znana z Ewangelii świętego Jana. To miejsce, w którym Jezus Chrystus dokonał swojego pierwszego cudu przemiany wody w wino na godach weselnych. - Chcielibyśmy turystów - pielgrzymów poczęstować tu winem i chlebem jezuickim z miodem - dzieli się planami Dorota Chilik. - Czy będzie to atrakcja stała, czy tylko na życzenie dla grup, jeszcze zobaczymy.

Prowadzące do poszczególnych elementów ogrodu alejki nie zostały wykonane z kostki brukowej, lecz z pokruszonych kamieni. - Współczesna kostka może i byłaby przyjemniejsza dla kobiet w szpilkach, ale czy o taki efekt nam chodziło? Nie.

Dochodzimy do wykonanej z głazów Góry Błogosławieństw. Siedzi tu Chrystus przemawiający do uczniów, którzy słuchają go w pełnym skupieniu. Gotowa jest już 9-metrowa, usytuowana na wzniesieniu, wieża widokowa, z której można zachwycać się przepięknym pejzażem okolicy. Zostały jeszcze do wykonania barierki ochronne. Mijamy też miejsce z kamieniem, na którym odciśnięta jest dłoń Chrystusa oraz symboliczne wzgórze Golgota z trzema krzyżami.

Zwiedzający będą mogli przy każdej stacji zatrzymać się, odpocząć, usiąść, zadumać się, pokontemplować, pomodlić się.

Spacer kończymy przy kolejnej fontannie, która ma nam przypomnieć o bogactwie życia. Finiszem jest kolumnada. W planie jest stworzenie amfiteatru Świętego Pawła.

15 sierpnia ogród biblijny zostanie poświęcony przez abp. seniora Józefa Michalika, który będzie przewodniczył sumie odpustowej w święto Wniebowzięcia NMP. Msza rozpocznie się o godz. 11.

Poświęcenie ogrodu nie jest jednoznaczne z jego otwarciem. Prace nad wykończeniem potrwają jeszcze około 1-1,5 miesiąca. Jezuici nie zamykają się jednak na pielgrzymów, którzy już chcieliby podziwiać atrakcję Starej Wsi. Ogród oglądały już m.in. wycieczki kuracjuszy z sanatoriów w Iwoniczu Zdroju. Zdarza się także, że młode pary widzą w tym miejscu plener do pamiątkowych zdjęć ślubnych.

- Podczas poniedziałkowej uroczystości również wpuścimy do ogrodu pielgrzymów. Niech zobaczą jak dziś wygląda miejsce refleksji i duchowego przeżywania, a później zachęcimy, by wrócili tu za kilka miesięcy, za rok.

Każdego roku w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny do Starej Wsi przybywają tłumy pielgrzymów. Szacuje się, że ok. 20 tys. ludzi. Jezuici obliczyli to po liczbie rozdanych komunii. Co tak przyciąga tu rzesze wiernych? Cudowny obraz przedstawiający Zaśnięcie i Wniebowzięcie Matki Bożej. Oryginał namalowany został w pierwszej ćwierci XVI w. na deskach lipowych i jodłowych (205 na 141 cm) techniką temperową. Przedstawiał dwie sceny: zaśnięcia NMP i przyjęcia Maryi w niebie przez Chrystusa.

“W drugiej połowie XX wieku, kiedy przez Polskę przeszła fala podpalaczy zabytkowych świątyń i obrazów, zbrodnicza ręka nie ominęła również Starej Wsi - czytamy o historii cudownego obrazu. - 6 grudnia 1968 r. o godzinie 5 rano w zagadkowych okolicznościach spłonął cudowny znak kultu Maryjnego i pomnik kultury polskiej z przełomu XV i XVI wieku”.

Komuniści chcieli zniszczyć kult maryjny i w ten sposób zemścić się na nie uległych im jezuitach. Przewrotnie, zniszczenie obrazu nie przyczyniło się do upadku sanktuarium, lecz do wzmożenia w nim ruchu. Wiernego odtworzenia obrazu ze Starej Wsi podjęła się Maria Niedzielska z Krakowa.

- 10 września 1972 r. kopię obrazu Matki Bożej Starowiejskiej koronował powtórnie prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński, w asyście biskupów przemyskich: Ignacego Tokarczuka, Stanisława Jakiela, Tadeusza Błaszkiewicza i biskupa opolskiego Wyciska. Na uroczystości obecna była autorka kopii cudownego obrazu. We wrześniu 1978 r., w setną rocznicę koronacji, uroczystą mszę przed cudownym obrazem odprawił metropolita krakowski, kardynał Karol Wojtyła - późniejszy papież Jan Paweł II - mówią źródła historyczne kolegium.

Ogród biblijny to nie jedyna wielka inwestycja przy bazylice w ostatnich dwóch latach. Odnowione zostały organy, których trzon stanowiły piszczałki z organów XIX-wiecznych renomowanej firmy Rieger Gebrüder z Jägemdorf w Czechach. Mają teraz 38 głosów i prawie 2600 piszczałek. Wykonano izolację przeciwwilgociową, osuszono mury. Powstały ścieżki procesyjne, oświetlenie. Główne wejście do bazyliki zostało odnowione i także zabezpieczone przed wodą. Dużą inwestycją była też budowa Jezuickiego Centrum Turystyczno - Pielgrzymkowego Pod Parnasem. Mieści się tu punkt informacyjny, jest miejsce do odpoczynku, sklepik z pamiątkami, wydawnictwami, upominkami oraz kawiarenka, w której można napić się kawy czy herbaty, a także zjeść starowiejskie przysmaki. - Zapraszamy na nasze ciasta, m.in. sernik i szarlotkę. Pierogi schodzą nam w tysiącach sztuk. Robione tutaj, z jednej receptury, pękate, by nasycić głodnych. Z kapustą i grzybami, podhalańskie z oscypkiem, ruskie, ze szpinakiem, serem feta. Dzieci kochają nasze gofry.

Koło centrum wykonany został też parking na 86 samochodów. Wyżej są miejsca dla osób niepełnosprawnych. Odnowiono też wirydarz. Projekt „Skarby Pogranicza” realizowany w latach 2014-2015 obejmował inwestycje warte ok. 4 mln euro. Część pieniędzy powędrowała do Żółkwi na odnowę pałacu, którego jednym z właścicieli był król Jan III Sobieski.

- Chcemy zrobić jeszcze przebicie z dziedzińca między bazyliką a kaplicą odpustową, aby trakt wiódł prosto do bramy z 10 przykazaniami w ogrodzie biblijnym - zapowiada o. Jan Gruszka.

Jesienią zaś planowana jest kolejna atrakcja łącząca Starą Wieś i Żółkiew na Ukrainie. - Chcielibyśmy zorganizować wycieczkę autokarową, ze zwiedzaniem obu miejsc i dodatkowo także Lwowa - mówi pani Dorota. - A później powtarzać wycieczki 2 - 3 razy w roku.

***

Projekt „Skarby Pogranicza - Ochrona Dziedzictwa Kulturowego” to część programu współpracy transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina. Zakładał przeprowadzenie prac remontowych i budowlanych przy kompleksie bazyliki jezuickiej w Starej Wsi i kompleksie zamkowym w Żółkwi. Wartość projektu to ok. 4 mln euro. Dzięki niemu odnowiono dziedziniec bazyliki, wirydarz, powstało centrum dla pielgrzymów i ogród biblijny

***

Pośród 4 tys. eksponatów można zobaczyć najstarszą datowaną kopię cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej (ukazującą go takim jakim był za czasów króla Zygmunta III Wazy), unikatowe pamiątki związane ze świętymi i wielkimi postaciami Kościoła, m.in. ks. Piotrem Skargą, bł. Janem Beyzymem, kard. Adamem Kozłowieckim. Są też liczne pamiątki związane z Janem Pawłem II, m.in. ornat z kaplicy pałacowej w Watykanie.