Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Waleczny generał z gimnazjum w Jaśle

Jakub Hap
W towarzystwie m.in. gen. Andersa i Boruty-Spiechowicza.
W towarzystwie m.in. gen. Andersa i Boruty-Spiechowicza. Archiwum
Michał Tokarzewski-Karaszewicz był żołnierzem, hobbystą, wolnomularzem...

Urodził się 5 stycznia 1893 r. we Lwowie, w rodzinie urzędniczej. Lata dziecięce spędził w Drohobyczu, gdzie ukończył gimnazjum i zdał maturę. Jednak na przestrzeni lat 1904 i 1905 był też uczniem gimnazjum w Jaśle.

Michał Tokarzewski nie bał się walczyć o wolność Polski.W czerwcu 1911 r., podczas demonstracji w dniu wyborów do parlamentu austro-węgierskiego, został ciężko ranny - tłumiący zamieszki żołnierz przebił mu bagnetem pierś. Po odbyciu służby wojskowej w armii austriackiej rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. W 1913 r. przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego. Działając w PPS - Frakcja Rewolucyjna, Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckim używał ps. „Karasiewicz” - z czasem, jako „Karaszewicz”, stał się członkiem jego nazwiska. Pełnił też funkcje komendanta ZS w Samborze i Drohobyczu. Po ukończeniu kursu oficerskiego został odznaczony przez dowodzącego Związkiem Strzeleckim Józefa Piłsudskiego elitarną odznaką i kierował niższą szkołą oficerską w Krakowie. W 1914 r. był instruktorem ZS w Warszawie.

Tuż przed wybuchem I wojny światowej wcielono go do armii austriackiej. W Wiedniu ukończył kurs oficerów rezerwy i w sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie dowodził 5. batalionem w 1. pułku piechoty. Jesienią 1914 r., w czasie bitwy pod Laskami został ciężko ranny. Po powrocie do służby dowodził batalionem, później pułkiem piechoty. W czasie kryzysu przysięgowego w 1917 r. odmówił złożenia przysięgi i był więziony w Przemyślu. Po zwolnieniu powołano go do armii austriackiej. Latem 1918 r. przeszedł do Polskiej Organizacji Wojskowej. Był jej przedstawicielem m.in. na obszar Rosji europejskiej i Ukrainy.

W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i w stopniu podpułkownika stanął na czele 5. pułku piechoty Legionów. Dowodził oddziałami spieszącymi z odsieczą do Lwowa. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej uczestniczył w operacji wileńskiej, działaniach na froncie litewsko-białoruskim i na Wołyniu. Po wojnie był dowódcą 19. Dywizji Piechoty w Wilnie, a od 1924 r. generałem brygady. W kolejnych latach II RP kierował Biurem Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, był dowódcą 25. Dywizji Piechoty w Kaliszu i Okręgów Korpusu w Grodnie, Lwowie oraz Toruniu.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził grupą operacyjną Armii „Pomorze”, wziął udział w bitwie nad Bzurą. Po przedarciu się do stolicy został zastępcą dowódcy Grupy Armii „Warszawa”. 27 września otrzymał zadanie stworzenia konspiracyjnej organizacji wojskowej, którą nazwano Służbą Zwycięstwu Polski. Pod ps. „Torwid” stanął na jej czele. Jedną z pierwszych akcji dywersyjnych SZP miał być zamach na Hitlera - po jego przybyciu do Warszawy. Próba zakończyła się fiaskiem.

Początkiem 1940 r. do okupowanego kraju dotarły rozkazy Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego o utworzeniu Związku Walki Zbrojnej. Na czele jedynej polskiej konspiracyjnej organizacji wojskowej stanął gen. Kazimierz Sosnkowski, a gen. Tokarzewski-Karaszewicz objął funkcję komendanta Obszaru Nr 3 Lwów ZWZ na terenach okupacji sowieckiej. W marcu 1940 r., przy przekraczaniu granicy okupacji niemiecko-sowieckiej na Sanie k. Jarosławia, został aresztowany przez NKWD. Więziono go w Przemyślu, Dniepropietrowsku i łagrze w rejonie Archangielska. Po wyjściu na wolność latem 1941 r. objął dowództwo nad dywizją piechoty w Armii Polskiej gen. Andersa w ZSRR.

W 1943 r. awansowano go na stopień generała dywizji. Był zastępcą dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie, a później dowódcą 2. Korpusu, z którym przybył do Wielkiej Brytanii, gdzie osiadł po demobilizacji. Zamieszkał w Londynie, uczestniczył w życiu polskiej emigracji, działał na rzecz naszych kombatantów. W 1954 r. został Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i ministrem obrony narodowej na uchodźstwie, dekadę później otrzymał awans na generała broni. W maju 1964 r. wyjechał na leczenie do Maroka. Zmarł 22 maja 1964 r. w Casablance i spoczął na cmentarzu Brompton w Londynie. Jesienią 1992 r., po ekshumacji, prochy generała przeniesiono na warszawskie Powązki.

Miał niecodzienne zainteresowania - teozofią (był biskupem teozofów), ezoteryką, parapsychologią, metafizyką, wegetarianizmem i masonerią. Od 1925 r. należał do Liberalnego Kościoła Katolickiego, rok później przyjął stan duchowny. Należał do najaktywniejszych polskich wolnomularzy, był członkiem Wielkiej Loży Narodowej Polski i Zakonu Le Droit Humain. Odznaczono go m.in. Orderem Virtuti Militari kl. II i V, Orderem Polonia Restituta kl. III i IV, Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nowiny24.pl Nowiny 24