Zabytkowe, stalowe drzwi bramy fortu I Twierdzy Przemyśl zostaną zakonserwowane. Później wrócą do fortecznej bramy

- To sensacyjne odkrycie. Przez wiele lat sądziliśmy, że te metalowe drzwi już dawno zostały stąd wywiezione — mówi Mirosław Majkowski, przewodniczący Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl.

Od piątku w forcie trwają prace wydobywcze. Posuwają się powoli, gdyż wykonywane są ręcznie. Ciężki sprzęt mógłby uszkodzić zabytkowe elementy. Robotnicy muszą wydobyć setki kilogramów ziemi i gruzu.

- Przy okazji znaleźli wiele innych przedmiotów. Choćby austriacką puszkę po konserwie, z charakterystycznymi śladami otwierania bagnetem. Ponadto elementy nosidełek amunicji, ale to już z okresu II wojny światowej. Zaskoczyły nas elementy sowieckiego samochodu terenowego GAZ, które również tutaj znaleźliśmy. Wiemy, że w okresie II wojny światowej, przez krótki okres, stacjonował tutaj radziecki sztab ówczesnego gen. Iwana Koniewa. Być może to pozostałości z tamtego okresu — mówi Majkowski.

Salis Soglio to jeden z najlepiej zachowanych fortów Twierdzy Przemyśl z okresu I wojny światowej. Znajdująca się na jego na przodzie ceglana brama, częściowo zniszczona, należy do najczęściej pojawiających się elementów na zdjęciach z przemyskiej twierdzy.

Fort I Salis Soglio, jako jeden z wielu elementów Twierdzy Przemyśl, został zbudowany w latach 1882 - 1886 przez Monarchię Austro-Węgierską. Przemyśl i nasz region znajdowały się wtedy w zaborze austriackim. W 1915 r. fort został częściowo wysadzony podczas kapitulacji twierdzy. Po 1945 r. był rozbierany przez ludzi, a materiał z niego wykorzystywano do prywatnych celów.

WIDEO: Zobacz Forty Twierdzy Przemyśl

W bliższych nam czasach forty były szabrowane przez złomiarzy i poszukiwaczy militariów. Fort I miał o tyle szczęścia, że znajduje się tuż przy granicy państwowej, obecnie polsko-ukraińskiej. Z tego względu jest niejako przy okazji „pod okiem” służb granicznych.

Stalowe drzwi o wysokości ok. 3 metrów, nie zostały wyrwane ani poważnie zniszczone podczas wysadzania fortu w 1915 r. Wiemy to z archiwalnej fotografii z tego właśnie roku, wykonanej już po operacji wysadzania fortów. Na zdjęciu brama ma obie pary drzwi. Są wygięte, być może na skutek wybuchu. Dopiero później musiały zostać przez kogoś zdjęte i wrzucone do dołu przed bramą. Następnie przesypane ziemią i gruzem. W ceglanej bramie do dzisiaj zachowały się dwa elementy metalowych zawiasów, na których była zawieszona brama.

- Najpierw cieszyliśmy, gdy spod ziemi wykopaliśmy część jednego skrzydła bramy. Planowaliśmy, że na jego podstawie zrekonstruujemy drugie. Jednak po całym dniu kopania „pokazało się” drugie skrzydło. Jesteśmy z tego powodu bardzo szczęśliwi. Wszystkie znaleziska zostaną opisane w dokumentacji. Drzwi trafią do konserwacji, a po niej powrócą na swoje pierwotne miejsce w bramie fortecznej

— zapewnia Majkowski.

Prowadzona ręcznie akcja wydobycia drzwi prawdopodobnie potrwa jeszcze kilka dni. Od kilku tygodni trwa akcja zabezpieczania niektórych elementów Fortu I. M.in. głównej bramy.

Pochodząca sprzed I wojny światowej Twierdza Przemyśl, była jedną z 200 podobnych fortyfikacji ówczesnej Europy. Przemyska zaliczała się do największych i wtedy uchodziła za twierdzę nie do zdobycia. Tym, co ją wyróżnia , to najdłużej trwające oblężenie, w warunkach całkowitego otoczenia, w oderwaniu od stałego, rodzimego frontu. Wojska rosyjskie oblegały twierdzę, bronioną przez wojska austro-węgierskie, aż 173 dni, od 5 listopada 1914 r. do 23 marca 1915 r. Odcięci od dostaw obrońcy, skapitulowali.