Przemyśl i inne miasta przygraniczne żyją z tax free. NIK ma jednak sporo zastrzeżeń, co do funkcjonowania tego systemu

- Jedna z osób wywoziła towar wart niemal 86 tys. złotych, który był ujęty na 23 różnych rachunkach tax free, przy czym wywoziła go z Polski czterema samochodami, sama podróżując piątym autem. Kontrole kolejnych partii prowadzono w odstępach sięgających najwyżej dwóch i pół godziny — opisuje NIK. Na tym polega rozdrobniony, hurtowy wywóz.

Dwoje podróżnych z tej grupy przedstawiło po kilkanaście-kilkadziesiąt rachunków tax Free dotyczących zakupu lunet na w sumie za ok. 225 tys. złotych i 136 tys. złotych. Prawie wszystkie były wystawione przez tego samego sprzedawcę. Cztery osoby zadeklarowały od ośmiu do 47 rachunków dotyczących zakupu smartfonów wartych łącznie od ok. 23 tys. złotych do 230 tys. złotych. Co najmniej połowa tych kwot pochodziła z rachunków od tego samego kontrahenta.

- Problem w tym, że tax free, zamiast służyć wyłącznie do tzw. „eksportu detalicznego”, czyli okazjonalnych zakupów w celach osobistych, był wykorzystywany także do zorganizowanego, rozdrobnionego, hurtowego wywozu towarów w celach handlowych przez specjalnie zaangażowanych do tego zadania cudzoziemców — twierdzi Najwyższa Izba Kontroli.

Inspektorzy NIK zbadali wschodnie granice Polski, m.in. odcinek z Ukrainą, na którym dokonywanych jest najwięcej odpraw tax - free. Znaczna część polsko-ukraińskiej granicy znajduje się w województwie podkarpackim. W 2017 r. wartość tak wywiezionych towarów wyniosła u nas prawie 3 mln złotych, w 2019 r. prawie 2 mln złotych.

Co zauważyli kontrolerzy NIK?

Jest wiele osób, które często przekraczają granice i wywożą spore ilości towarów, często od tego samego sprzedawcy. To patologia, która wypacza ideę tax free. Służby celne mają możliwość odmowy potwierdzania wywozu towarów ze względu na ich prawdopodobny charakter handlowy, jednak jak wynika z dokumentów, robią to rzadko.

- Na ponad 60,4 tys. dokumentów tax free, odmowy miały miejsce tylko w ośmiu przypadkach i dotyczyły pojedynczych wywozów towarów — twierdzi NIK.

Jak dodaje Izba, kontrole, choć prowadzone prawidłowo, skupiały się głównie na sprawdzeniu fizycznej obecności i nienaruszalności towarów oraz poprawności przedstawianych przez podróżnych dokumentów.

- W żadnym z 3 województw nie była brana pod uwagę częstotliwość wywozu towarów w ramach tax free i jej zorganizowany charakter. Analizy i działania tego typu miały miejsce tylko incydentalnie na niektórych przejściach granicznych w województwie lubelskim - twierdzi NIK i podkreśla, że były one skuteczne, a zasadność działania funkcjonariuszy potwierdziły sądy administracyjne.

Rozdrobiony wywóz znacznych ilości towarów w Korczowej było to 50 proc. wywozu tax, a w Medyce nawet około 70 proc.

We wnioskach skierowanych do Ministerstwa Finansów, któremu podlega służba celna, NIK zwrócił się o wypracowanie jednolitych i skutecznych metod eliminowania przypadków nadużywania procedury tax free.

- Bez tax free w takiej formie, jak obecnie, przemyski handel padnie, a przynajmniej znacznie, w odczuwalny sposób się skurczy. Nikt nie ma wątpliwości, że 99 a może i 100 proc. towarów wywożonych jest z myślą o handlu - ocenia hurtownik z Przemyśla.