W Mielcu powstaje pomnik Żołnierzy Wyklętych. Będzie największy w Polsce [ZDJĘCIA]

Dwanaście sylwetek

W piątkowy poranek ustawiono figury przedstawiające płk. Łukasza Cieplińskiego ps. „Pług”, Janinę Przysiężniak „Jagę” oraz por. Leona Wanatowicza „Borutę”. Ciepliński był prezesem IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Został zabity strzałem w tył głowy w więzieniu UB na Mokotowie w Warszawie 1 marca 1951 roku. Janina Przysiężniak przez niektórych jest określana jako podkarpacka „Inka”. Zginęła, będąc w siódmym miesiącu ciąży. Z kolei porucznik „Boruta” to polski Ormianin, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, który zmarł we Wronkach w wyniku tortur.

Wcześniej, 23 kwietnia, na pomniku zostały umieszczone postacie płk. Aleksandra Rusina „Rusala”, mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” oraz chor. Wojciecha Lisa „Mściciela”. Wszystko ze wzruszeniem obserwował Roman Rusin, syn „Rusala”.

W kolejnych miesiącach (od października do stycznia) mają zostać ustawione podobizny rotmistrza Witolda Pileckiego, księdza Władysława Gurgacza „Sema”, Waleriana Tumanowicza „Jagodzińskiego”, gen. Emila Fieldorfa „Nila”, por. Jana Borysewicza „Krysi” i ppor. Anatola Radziwonika „Olecha”.

- Na pomniku będą upamiętnione przede wszystkim osoby związane z Podkarpaciem, ale symbolicznie chcemy uczcić także Kresowiaków i wszystkich Żołnierzy Niezłomnych – mówi Romuald Rzeszutek z Komitetu Budowy Pomnika Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych w Mielcu.

Całość prac ma zakończyć się wiosną 2022 roku. Jak mówią organizatorzy, jednym z możliwych terminów odsłonięcia pomnika jest 1 marca - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Pomysł z dzieciństwa

- Mając 13 pierwszy raz usłyszałem o Wojciechu Lisie „Mścicielu” oraz o ludziach, których dziś nazywamy „Żołnierzami Wyklętymi”. Wtedy jeszcze nie myślałem o pomniku, ale zdeterminowało to moją późniejszą pracę – wspomina Romuald Rzeszutek - Około 2010 roku rozpocząłem poszukiwania artystów, którzy chcieliby podjąć się wykonania pomnika. Kilka lat później skontaktowałem się z Kazimierzem Cholewą, który jako prezes Towarzystwa Parku im. dra Henryka Jordana w Krakowie stawiał kolejne popiersia i pomniki Żołnierzy Niezłomnych. Następnie nawiązaliśmy kontakt z rzeźbiarzem Józefem Opalą, który jest wykonawcą mieleckiego pomnika. Powstało kilka koncepcji. Po setkach godzin rozmów i studiowania materiałów przyjęliśmy ostateczny projekt.

W skład Komitetu Budowy Pomnika Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych wchodzi obecnie kilkadziesiąt osób – działaczy społecznych, historyków, ale również członków rodzin Żołnierzy Wyklętych.

- W swojej twórczości musiałem odnieść się do prawdy historycznej. Cieszę się, że mogłem zająć się osobami, które swoje życie poświęciły obronie wolności. To przyświeca mi w pracy – mówi rzeźbiarz Józef Opala z Koprzywnicy, wykonawca pomnika. Jak zaznacza artysta, obecnie budowany pomnik to jeden z największych projektów w jego karierze.

Tysiące darczyńców i nadzieja na refleksje

Całkowity koszt budowy pomnika to ok. 850 tysięcy złotych. Większość pieniędzy pochodzi ze zbiórki publicznej, w której wzięło udział kilka tysięcy osób. Sporą część kwoty udało się pozyskać od przedsiębiorców czy fundacji. Obecnie brakuje jeszcze ok. 30 tysięcy złotych.

Jak zapowiada Romuald Rzeszutek, wraz z odsłonięciem pomnika ma zostać wydany album podsumowujący prace. W publikacji mają być zawarci wszyscy darczyńcy, którzy jednocześnie bezpłatnie otrzymają książkę. Osoby i instytucje, które wpłaciły największe kwoty, zostaną wymienione na tabliczkach umieszczonych na pomniku.

- Myślę, że Mielec stanie się przykładem dla wielu miast, jak doceniać wysiłek Żołnierzy Wyklętych i upamiętnić niesprawiedliwość dziejową, która ich spotkała – mówi Rzeszutek – Miałem już telefony z kilku miast od osób, chcących brać przykład, jak budować takie pomniki – nie tylko głazy z tabliczkami, które dla wielu ludzi są obojętne. Wierzę, że ten pomnik będzie swoim artyzmem skłaniał mieszkańców do refleksji.