Skarby zdobyte przez misjonarzy

Wypchany pyton, noga słonia, nos ryby piły, obraz ze skrzydeł motyli, kufer obity skórą zebry... Zoologiczne eksponaty przywiezione przez jezuickich misjonarzy do muzeum w Starej Wsi koło Brzozowa to prawdziwe skarby!

Urokliwie, na wzgórku położone, Muzeum Prowincji Południowej Księży Jezuitów w Starej Wsi koło Brzozowa. O jednej niezwykłej, zgromadzonej tu kolekcji, już pisaliśmy. Były to szopki przywiezione z najodleglejszych zakątków świata. Kustosze odkryli przed nami kolejne, imponujące zbiory - kolekcję pamiątek przywożonych od końca XIX wieku przez jezuickich misjonarzy. Z Afryki, Azji, Ameryki Południowej oraz Australii i Oceanii.

- Jednym z podstawowych warunków owocnej pracy misyjnej jest zrozumienie kultur narodów, poznanie zwyczajów, historii i niejednokrotnie bardzo bogatej tradycji - mówi Andrzej Pawłowski, jeden z kustoszy Muzeum.

Noga słonia służyła za parasolnik

Gdy wchodzimy do sali, wzrok przyciąga olbrzymi pyton zwinięty na konarze. Na szczęście jest wypchany. Jak tu trafił?

- Został upolowany przez jednego z misjonarzy w Zambii, gdy zaatakował kury w kurniku. Po latach spędzonych w Afryce, misjonarz przyjechał do Starej Wsi i tu zmarł - opowiada kustosz Andrzej Sułkowski.

Uwagę zwraca stojąca w dole gabloty olbrzymia, ciemnostalowa, wyprawiona noga słonia. Zabitego w czasach, kiedy jeszcze wolno było na te zwierzęta polować.

- Służyła jako wyszukany mebel w domu - miejsce składowania parasoli - opowiada kustosz.

Kolekcję warto zobaczyć na własne oczy. Wystawę można oglądać codziennie, z wyjątkiem niedziel i świąt. Po uprzednim zadzwonieniu i umówieniu się pod nr tel. 013 434-11-13. Najlepiej grupy min. 10-osobowe.

Za szybą widzimy też okazały zbiór muszli mórz tropikalnych, zwisający groźny i ostry "nos" ryby piły, szczęki rekina, piranię i inne egzotyczne ryby, a także czaszkę szympansa, skórę z kangura, kolce jeżozwierza, jaja strusia i coś, co nas najbardziej zadziwiło. Przywieziony z Ameryki Południowej obraz wyklejony z... różnobarwnych, delikatnych skrzydeł motyli.

- To typowe pamiątki turystyczne - tłumaczy Sułkowski. - Nie słyszałem, żeby jakiś rekin, czy piranie zaatakowały misjonarzy - śmieje się.

Niektóre eksponaty przywędrowały tu z Zakładu Naukowo-Wychowawczego Ojców Jezuitów w Chyrowie, prowadzonego w latach 1883 - 1939. Chyrowska szkoła uważana była w czasach II Rzeczypospolitej za najlepiej wyposażone gimnazjum w Polsce. Miała bibliotekę z ok. 30 tys. książek, bogate zbiory geograficzne i przyrodnicze, w tym własny ogród botaniczny. Podczas wojny budynek został spustoszony.

[obrazek3] Egzotyczne ryby przywiezione przez misjonarzy . (fot. Fot. Wojciech Zatwarnicki)Idziemy dalej. Na ścianach wiszą poroża afrykańskich antylop, niżej włócznie i oszczepy.

- Prawdziwą ozdobą naszych zbiorów są sakwojaże podróżne, między innymi dziewiętnastowieczny kufer podróżny obity skórą zebry, kask korkowy tak charakterystyczny dla misjonarzy początku minionego stulecia. Podobny nosił Staś Tarkowski z "W pustyni i w puszczy" - mówi Andrzej Sułkowski.

Osobne miejsce mają pochodzące z przełomu XIX i XX wieku afrykańskie laski - oznaki władzy w wiosce, naczynia z drewna i tykw, maski obrzędowe, rzeźby z kości słoniowej i hebanu oraz oryginalne instrumenty muzyczne. Są wśród nich archaiczne, jak np. czynele, ale i nowsze.

- Wzruszenie wywołuje zaś harmonia, tzw. haligonka, na której ok. 100 lat temu przygrywali sobie w chwilach relaksu jezuiccy misjonarze - pokazują nasi przewodnicy. - Ciekawe są również narzędzia pracy czarnoskórych rolników i myśliwych - kopaczki, motyki, siekiery oraz włócznie z terenów dzisiejszej Zambii, Ugandy czy Madagaskaru.

W afrykańskiej części kolekcji zadziwia obraz Matki Boskiej Częstochowskiej - wyklejany jak witraż z kolorowych szkiełek.

[obrazek4] Rytualne maski afrykańskie to ozdoba kolekcji misyjnej. (fot. Fot. Wojciech Zatwarnicki)W osobnej części komnaty muzealnicy zgromadzili ciekawostki z Chin, Japonii, Indii, Filipin i Korei.

Sułkowski wylicza: - Mamy liczne posążki lokalnych bóstw, maski obrzędowe, tkaniny, druki, obrazy na papierze i tiulu, wyrafinowaną w kształcie i kolorystyce porcelanę, czy charakterystyczne nakrycia głów - wymienia kustosz Sułkowski.
Nas intryguje niewielka figurka wyglądająca jak lalka w koronie i w płaszczu królewskim.

- Przedstawia Chrystusa - wyjaśniają kustosze. - To kopia figurki przywiezionej przez Magellana, która na Filipinach cieszy się do dziś ogromnym kultem.
W Muzeum Starowiejskim nie zapomniano o zasłużonych polskich misjonarzach jezuickich. Na przykład jest postać bł. Jana Beyzyma SJ - opiekuna trędowatych na Madagaskarze.

- Bł. Jan Beyzym SJ jest patronem naszych zbiorów - podkreśla Pawłowski. - Tu, w Starej Wsi, narodziło się bowiem jego powołanie. Ogromna część darów pochodzi też od wielkiego sympatyka naszego muzeum, zmarłego niedawno kardynała Adama Kozłowieckiego SJ.